Programma 7. Verstedelijking, wonen en mobiliteit

We hebben de exploitatie van parkeren geactualiseerd en stellen de inkomsten naar beneden bij met circa € 200.000. Door de invoering van de scanauto in 2023 is deze bijstelling zoveel mogelijk beperkt gebleven. We verrekenen de lageren inkomsten met de reserve parkeren. De structurele kosten en opbrengsten zullen in een volgend beleidsplan worden geactualiseerd. De onttrekkingen uit de reserve parkeren zijn nodig om de kosten te kunnen betalen. In 2022 onttrekken we € 286.000 wat daalt naar een bedrag van € 47.000 in 2026.

In de programmabegroting 2022-2025 hebben we aangegeven dat de reserve mobiliteit met de bijbehorende structurele dekkingsmiddelen met ingang vanaf 2023 ingezet wordt voor de grote mobiliteitsopgaves, inclusief voor mogelijke plannen voor de ontwikkeling van de spoorzone. Deze plannen worden gefinancierd vanuit de reserve bovenwijkse voorzieningen. Daarom passen we de structurele storting van € 495.000 per jaar die in de reserve mobiliteit gestort wordt aan en verplaatsten die naar de reserve bovenwijkse voorzieningen. Ook het verwachte beginsaldo van de reserve mobiliteit van begin 2023 van € 1,7 miljoen hevelen we over naar de reserve bovenwijkse voorzieningen. De feitelijke besteding van deze gelden blijft gericht op de grote mobiliteitsopgave. Gezien de koppeling met de nota kostenverhaal (deze inkomsten gaan naar de reserve bovenwijkse voorzieningen) voegen we deze gelden samen. De reserve mobiliteit zetten we in voor projecten die op dit moment niet opgenomen waren in de berekeningen voor kostenverhaal.

Jaarlijks ontvangen we bij de afdeling Ruimtelijke ontwikkeling kwaliteitsbijdragen voor natuurcompensatie. We zijn verplicht deze bijdrage te besteden aan natuurprojecten. Daarom storten we deze gelden in de reserve groenfonds landelijk gebied om deze bestedingen zeker te stellen voor projecten natuur. Dit jaar hebben we tot nu toe een bedrag van € 38.500 ontvangen als kwaliteitsbijdragen natuur.

We willen de budgetten voor de omgevingsvisie gedeeltelijk doorschuiven van 2022 naar 2023. De start van de omgevingsvisie stond gepland in het voorjaar van 2022, dat is niet gebeurt en staat gepland voor het najaar. Dit betekent ook dat de kosten doorschuiven tot in het jaar 2023. De begrote onttrekking uit de algemene reserve van € 228.000 verschuiven we van 2022 naar 2023. Daarnaast verwachten we € 109.000 aan lagere kosten in 2022 en hogere kosten in 2023. Dit betekent een financieel voordeel in 2022 en een nadeel in 2023.

Naar aanleiding van een tussenuitspraak van de rechtbank van 17 augustus 2017 hebben burgemeester en wethouders op 14 november 2017 (herstelbesluit) besloten om een planschadevergoeding van € 109.200 toe te kennen aan Exploitatiemaatschappij “De Voorste Heide B.V.”. Op 18 december 2019 heeft de rechtbank besloten om het beroep tegen het herstelbesluit ongegrond te verklaren. In een eerdere tussenuitspraak heeft de rechtbank er echter op gewezen dat haar einduitspraak niet tot een lagere tegemoetkoming kan leiden dan € 109.200. Hofmans heeft hoger beroep ingesteld tegen de uitspraak van de rechtbank van 18 december 2019. We hebben dit dossier tot heden opgenomen in de risicoparagraaf. Omdat sprake is van een feitelijke verplichting hebben we besloten om deze ook als zodanig te verwerken.

De gemeenten ’s-Hertogenbosch, Bernheze en Oss hebben gezamenlijk de Gemeenschappelijke Regeling Heesch West (GR) opgericht. Begin dit jaar is het bestemmingsplan industrieterrein Heesch West vastgesteld. Daarbij is toen aangegeven dat spoedig daarna de gronden vanuit de grondgebiedgemeenten, de historische kosten en de verliesvoorziening van de drie deelnemende gemeenten worden overgedragen. Op basis van de vastgestelde grondexploitatie 2022 hebben we in april 2022 € 13.122.453 betaald aan de GR. De door ons gevormde verliesvoorziening was € 16.658,60 lager. Hierdoor moeten we de verliesvoorziening met laatst genoemd bedrag aanvullen.

We stellen de opbrengsten met € 20.000 naar beneden bij. Door de COVID-19 maatregelen en de economische crisis zijn de extra opbrengsten niet volledig haalbaar. Volgend jaar worden opnieuw de mogelijkheden onderzocht.

In de gemeenteraad van 16 december 2021 is de nota kostenverhaal (onderdeel nota's grondbedrijf) vastgesteld. Bovenwijkse voorzieningen zijn voorzieningen op het gebied van infrastructuur (mobiliteit) waar meerdere gebieden "profijt" van hebben. Een ontwikkelaar (ook de gemeente zelf) draagt via een bijdrage bij aan deze investeringen in infrastructuur. De gemeente is verplicht om de gemeentelijke kosten te verhalen als zij bouwplannen mogelijk maken. Op basis hiervan verwachten we de komende jaren de volgende bijdragen/mutaties binnen het grondbedrijf. De toe te rekenen kosten storten we in de reserve bovenwijkse voorzieningen. Vanuit de grondexploitaties verwachten we een storting van € 1,5 miljoen in de jaren 2022 tot en met 2026.

In de gemeenteraad van 16 december 2021 is de nota kostenverhaal (onderdeel nota's grondbedrijf) vastgesteld. Bovenwijkse netwerkvoorzieningen zijn voorzieningen waar de gehele gemeente "profijt" van heeft. Een ontwikkelaar (ook de gemeente zelf) draagt via een bijdrage bij aan deze investeringen. Het deel dat kan worden toegerekend aan de toekomstige inwoners en gebruikers "betaalt" de grondeigenaar die de woningen en gebouwen realiseert. De gemeente is verplicht om de gemeentelijke kosten te verhalen als zij bouwplannen mogelijk maken. Op basis hiervan verwachten we de komende jaren de volgende bijdragen / mutaties binnen het grondbedrijf. De toe te rekenen kosten storten we in de reserve bovenwijkse netwerk voorzieningen. Vanuit de grondexploitaties wordt een storting van € 1,4 miljoen verwacht in de jaren 2022 tot en met 2026.

We vragen voor de spoorzone een budget aan voor het opstellen van een masterplan en voor het opstellen van een spoorvisie. De kosten hiervan bedragen € 350.000. We stellen voor om dit in 2023 beschikbaar te stellen. De verstedelijkingsopgave in de spoorzone vindt op dit moment vooral plaats door de herontwikkeling van een aantal losse, min of meer zelfstandige deelgebieden (belastingkantoor, theater, golfbad, Euterpepark, etc). Een stedenbouwkundig masterplan moet meer samenhang brengen tussen deze gebieden en andere delen van de spoorzone. Het gaat bijvoorbeeld om de inhoudelijke programmering en bovenliggende elementen als mobiliteitsroutes en groen- en waterstructuur. Een stedenbouwkundig bureau willen we daarvoor opdracht geven. Een ander deel van het bedrag is specifiek nodig voor het technisch ontwerpen aan de kruisingen van de spoorbaan. Goede schetsontwerpen zijn nodig voor een oordeel over de technische inpasbaarheid en voor een kostenindicatie die nodig is om goede gesprekken te kunnen voeren met provincie, Prorail en NS over de spooragenda.

We willen een extern advies naar onze duurzame parkeeropgave. Dit kost € 125.000 in 2023. In het coalitieakkoord is opgenomen dat voor de nieuwe verstedelijkingsgebieden in de spoorzone voor een lagere norm wordt gekozen. Onderzoek moet uitwijzen wat een haalbare situatie oplevert, passend bij de ruimtelijke opgave en de beoogde mobiliteitsstructuur. Het is daarmee enerzijds onderdeel van de ontwikkeling van nieuw mobiliteitsbeleid (het Koersdocument). Anderzijds is het nieuwe beleid aanleiding om ook voor andere gebieden in de gemeente parkeernormen tegen het licht te houden. We zullen daarop de uitvoering van het parkeerbeleid moeten herschrijven.

We stellen voor om € 40.000 beschikbaar te stellen voor de werkgeversaanpak duurzaam vervoer. In samenwerking met de coöperatie Vorstengrafdonk en Brabants Mobiliteits Netwerk is onderzocht welke kansen er liggen om de mobiliteit op het bedrijventerrein vorstengrafdonk te verbeteren. Doel is minder auto voor het woonwerkverkeer door de haalbare alternatieven in beeld de brengen. Voor de uitvoering van dit project willen we € 40.000 vrijmaken.

We stellen voor om vanaf 2023 structureel € 470.000 te reserveren voor de mobiliteitsopgave. Dit bedrag is gekoppeld aan de propositie die we hebben ingediend bij het Rijk voor een bijdrage in de woningbouwversnelling in Amsteleind en Stationskwartier Ravenstein. Aanvullend hierop storten we met eenmalige middelen € 23 miljoen incidenteel in de reserve mobiliteit. Dit verdeeld over de jaren 2022- 2026. De verstedelijking in de spoorzone zal leiden tot een toenemende vraag naar mobiliteit. Daarnaast liggen er nog bestaande mobiliteitsvraagstukken/knelpunten. Het op te stellen mobiliteitsplan zal hierbij richting geven aan onze mobiliteitsopgave. Op basis van de huidige inzichten is heel grof doorgerekend voor welke mobiliteitsopgave we ongeveer komen te staan. We ramen deze mobiliteitsopgave tussen de € 100 en € 125 miljoen. Dit is exclusief de Noordelijke- en Westelijke ontsluitingsweg. Deze zijn onderdeel van de strategische financiële verkenning ruimtelijke ambities van de programmabegroting 2022-2025. We stellen voor om nu € 40 miljoen beschikbaar te stellen en deze gelden in de reserve mobiliteit op te nemen. Dit doen we via een structureel bedrag van € 470.000 (€ 17 miljoen) en incidenteel € 23 miljoen. Op basis van het mobiliteitsplan met een uitvoeringsagenda wordt duidelijk voor mobiliteitsopgave we staan en hebben we een deel van deze gelden beschikbaar. Bij een aantal mobiliteitsmaatregelen is een bijdragen van de provincie en Rijk mogelijk. Het overgrote deel van de mobiliteitsopgave zullen we als gemeente zelf behoren te dragen. Het mobiliteitsplan met een uitvoeringsagenda wordt aan u voorgelegd. In het kader van de versnelling woningbouwopgave is het mogelijk om subsidie binnen te halen voor bovenplanse kosten die noodzakelijk zijn om de versnelling woningbouw te realiseren. Voor deze versnelling woningbouwopgave is nog een bedrag van € 300 miljoen beschikbaar. Wij hebben een verzoek ingediend voor een tweetal fietsstraten met tunnel (Amsteleind en Ussen) en een fiets/voetgangers tunnel bij Ravenstein. Om deze aan te dragen is ons co-financieringsaandeel nodig.

We stellen voor om de formatie van vastgoed juristen uit te breiden met 1 fte. De kosten hiervan (€ 97.000) komen ten laste van het grondbedrijf. Oss groeit naar een gemeente met 100.000+ inwoners, conform de provinciale woning- behoefteprognose. Groei is geen doel op zich, maar een middel om een aantrekkelijk woon- en werkklimaat te blijven bieden aan de huidige en toekomstige inwoners. Dit ontstaat niet zomaar, en in 2021 is de Taskforce Wonen en Bedrijvigheid opgericht met 5 actielijnen. Vanuit de actielijnen is het projectenbureau opgezet. Ook is de Nota Kostenverhaal en het nieuwe Grondbeleid op 16 december 2022 vastgesteld. Op dit moment is er 1,67 fte beschikbaar en ingevuld als formatie voor Vastgoedjuristen die meewerken aan de gebiedsontwikkelingen voor de ontwikkelingen vanuit het eigen grondbedrijf. Los van de kostenverhaal projecten is dit niet toereikend voor de huidige projecten van het grondbedrijf en ook niet voor de toekomstige projecten: we huren al jaren structureel 2 fte aan Vastgoedjuristen in voor de projecten van het grondbedrijf. Daarom vragen we uitbreiding op de huidige formatie: structureel 1 fte schaal 11 Adviseur III voor Vastgoedjuristen.

We stellen voor om voor 2023 tot en met 2025 € 100.000 beschikbaar stellen voor een fte voor de versnelling van de woningbouwopgave. Oss richt zich de komende jaren op verdergaande verstedelijking. Dit is onze eigen Osse ambitie (Taskforce Versnelling woningbouw en Verstedelijking in de Spoorzone van Schadewijk tot aan Amsteleind) en daarnaast hebben we hierin onze samenwerking met de provincie in opdracht van het Rijk om de doelstellingen ten aanzien van het bouwen van woningen te behalen (o.a. Novex-programma en Woondeals). Gelet op het ambitiedocument “Verstedelijking is van O(n)ss”, is de verwachting is dat het aantal ruimtelijke projecten nog verder toeneemt en versneld van start gaan. Een aantal projecten komt binnenkort in de bestemmingsplanfase en moeten dan bemenst gaan worden door een juridisch adviseur RO (o.a. Raadhuislaan Theater, Fratershof, Golfbad). De verstedelijkingsopgave heeft een lange doorlooptijd. De kosten van de formatie worden zoveel als mogelijk gedekt door de (aanvullende) inkomsten in grondexploitaties en kostenverhaal door anterieure overeenkomsten.

We stellen voor om in 2023 € 376.000 en voor 2024 en 2025 € 326.000 beschikbaar te stellen voor de afdeling Ruimtelijke ontwikkeling. We willen de structurele inhuur van afgelopen jaren omzetten in 3,5 formatie juridische adviseurs. De kosten bedragen € 326.000. De inhuurkosten liggen jaarlijks € 263.000 hoger. Sinds jaar en dag huren we juristen in. Hiermee kunnen we diverse plannen en projecten blijven uitvoeren. Het aantal projecten neemt de afgelopen alleen maar toe. Daarnaast vragen we voor het jaar 2023 een incidenteel begeleidingsbudget van € 50.000 aan voor een junior medewerker. Junioren hebben begeleiding nodig. De begeleiding wordt geboden door ervaren vast personeel; dit vergt een tijdsinvestering. De werkvoorraad van de buddy moet vervangen worden, gelet op de grote werkvoorraad die er ligt (en bij komt).

We stellen voor extra geld beschikbaar te stellen in 2022 (€ 2 miljoen) en 2023 (€ 2,9 miljoen) om onderzoeks- en advieskosten te kunnen te doen als voorbereiding op nieuwe grondexploitaties. Dit bedrag wordt betaald uit de algemene reserve van het grondbedrijf. Het bedrag is bestemd voor de volgende ontwikkelingen: voormalig belastingkantoor, herontwikkeling sportvelden Macharen, Hooghuis Ravenstein, Vidi Reo, Stationskwartier Ravenstein, gebiedsontwikkeling Raadhuislaan Zuid en Amsteleind. Binnen onze grondexploitatie noemen we dat immateriële vaste activa's (IMVA's). Voorbereiding van nieuwe grondexploitaties zijn veelal langdurige trajecten. Op basis van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) mogen onderzoekskosten 5 jaar worden geactiveerd. Als binnen 5 jaar een bouwgrondexploitatie wordt vastgesteld dan kunnen alle gemaakte onderzoekskosten worden ingebracht bij de grondexploitatie. Van de reeds gemaakte kosten voor 2022 hebben we een voorziening IMVA gevormd ten laste van de algemene reserve grondbedrijf (ABR). Voor een verdere toelichting verwijzen we naar het Najaarsbericht 2022 grondbedrijf.

We stellen voor om in totaal € 10 miljoen beschikbaar te stellen voor binnenstedelijke transformatie. Bij de verstedelijksopgave van de spoorzone zetten we in op transformatie, herstructurering, verdichting en inbreiding. Hiervoor is het noodzakelijk dat de openbare ruimte wordt heringericht, waarbij rekening wordt gehouden met onze ambities op het gebied van klimaatrobuustheid, duurzame energie, groenblauwstructuren en verbetering verblijfskwaliteit. Voor de gebiedsontwikkelingen van het Euterpepark, Raadhuislaan, belastingkantoor en zwembadlocatie is op basis van kengetallen heel grof berekend dat het gaat om een bedrag van circa € 45 miljoen. Deze kosten kunnen op basis van de huidige inzichten niet aan een grondexploitatie worden toegerekend en/of via kostenverhaal worden verhaald. Om onze opgave op dit gebied te realiseren gaan we een bijdrage van het Rijk en/of provincie aanvragen. Bij deze verzoeken is co-financiering (gemeentelijke bijdrage) nodig. Onze co-financiering willen we betalen uit de reserve binnenstedelijke transformaties. Deze reserve bedraagt momenteel € 10 miljoen. Hierbij zijn de projecten Euterpepark, Raadhuislaan Zuid en Schadewijk benoemd. Het voorstel is om deze reserve met € 10 miljoen aan te vullen. Uitgaande hiervan hebben we voor 45 % co-financiering voor de gebiedsontwikkelingen Euterpepark, Raadhuislaan, belastingkantoor en zwembadlocatie. Voor Schadewijk worden de bestaande wegen, trottoirs en riolering vernieuwd. Hiervan is geen indicatie bekend. We merken hierbij op dat alle plannen met een financieel dekkingsvoorstel aan u worden voorgelegd.

We verlagen de algemene bedrijfsreserve (ABR) van het grondbedrijf met afgerond € 3,4 miljoen in 2023. We zetten dit bedrag, conform eerder vastgestelde kaders, in voor de realisatie van onze ruimtelijke ambities. We storten daarom dit bedrag in de reserve bovenwijkse voorzieningen. Op basis van het Najaarsbericht 2022 verwachten we dat deze reserve groeit naar € 8,6 miljoen per 1-1-2023. Het minimale niveau begroten we op basis van risicoschatting op ruim € 5,2 miljoen. Dit betekent dat de beschikbare, incidentele ruimte in 2022 € 3,4 miljoen bedraagt. Dit is natuurlijk wel afhankelijk van werkelijke grondverkopen in 2022.

We stellen voor om binnen het aandachtsgebied wonen van de afdeling Leefomgeving, wonen en economie 2 fte beschikbaar te stellen. Dit kost jaarlijks € 223.000. Als eerste willen we 1 fte voor het aanstellen van een beleidsmedewerker. Door versnelling woningbouw en verstedelijking nemen de werkzaamheden binnen dit terrein toe. De komende jaren zullen we ook veel woonbeleid opstellen en integreren. Ook gaat deze medewerker taken opvangen voor het vraagstuk arbeidsmigranten. Daarnaast vragen we een medewerker strateeg samenwerking. Door de geïntensiveerde samenwerking op het gebied van G40, M7, VNG zaken, RNOB en overleggen regionale verstedelijking willen we hiervoor een strateeg werven. Deze strateeg vormt het externe en interne schakelpunt, borgt de deelname in netwerken en geef richting aan bestuur en organisatie. Deze 2 functies kosten samen structureel € 223.000 per jaar.